Trong Tam Quốc diễn nghĩa Chiến_dịch_chống_Đổng_Trác

Trong tiểu thuyết Tam Quốc diễn nghĩa của La Quán Trung, chiến dịch chống Đổng Trác bắt đầu từ hồi 5 đến hồi 6. Nội dung có khá nhiều hư cấu:

Nguyên nhân khởi phát

Tương tự như sử sách, nguyên nhân là sự lộng hành của Đổng Trác. Tuy nhiên, người phát động chiến dịch không phải là Kiều Mạo mà là Tào Tháo. Chủ mưu chống Đổng Trác ban đầu là tư đồ Vương Doãn. Vương Doãn bất bình với Đổng Trác, bí mật họp các quan trong triều bàn kế. Không ai nghĩ ra kế gì, chỉ có Tào Tháo khẳng khái xin làm thích khách. Vương Doãn trao cho đao quý cho Tào Tháo.

Nhưng Tào Tháo làm không khéo nên bị Đổng Trác nghi ngờ, phải giả dâng đao quý rồi bỏ chạy. Tào Tháo bị truy nã rồi bị Trần Cung ở Đông quận bắt được. Cảm kích nghĩa khí của Tào Tháo, Trần Cung bỏ cả chức vụ đi theo. Nhưng khi thấy Tào Tháo giết oan cả nhà Lã Bá Sa trên đường chạy trốn, Trần Cung bỏ đi. Tuy vậy, Tào Tháo vẫn tập hợp được lực lượng đáng kể ở quê nhà, phát hịch kêu gọi chư hầu đánh Đổng Trác.

Lực lượng tham gia

La Quán Trung mô tả có tới 17 chư hầu tham gia hội minh. Ngoài 10 người trong sử sách nêu còn có Thái thú Tây Lương là Mã Đằng, Thái thú Bắc Bình là Công Tôn Toản (đi cùng là 3 anh em Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi), Thứ sử Từ châu là Đào Khiêm, Thái thú Bắc Hải là Khổng Dung, Thái thú Thượng Đảng là Trương Dương.

Diễn biến

Tam anh chiến Lã Bố ở cửa Hổ Lao – trận chiến hư cấu trong Tam Quốc diễn nghĩa

La Quán Trung có rất nhiều hư cấu đối với diễn biến chiến dịch. Ngoài trận thua của Tôn Kiên trước bộ tướng của Đổng Trác (Từ Vinh, nhưng được La Quán Trung miêu tả là Hoa Hùng) và trận thua của Tào Tháo (cũng dưới tay Từ Vinh), những diễn biến khác phần nhiều là hư cấu.

Hoa Hùng, bộ tướng của Hồ Chẩn, được La Quán Trung đôn lên trở thành tướng cấp trên của Hồ Chẩn. Còn Hồ Chẩn thì bị mô tả chết ngay trong trận đầu ra quân. Hoa Hùng trở thành viên mãnh tướng chém được nhiều viên tướng của chư hầu khiến Viên Thiệu lo lắng. Đến lúc đó Quan Vũ sau lưng Công Tôn Toản xuất hiện và trổ tài giết Hoa Hùng trong nháy mắt khiến chư hầu kinh ngạc. Việc giết Hoa Hùng được La Quán Trung chuyển từ công của Tôn Kiên sang công của Quan Vũ.

Sau đó, vai trò của ba anh em Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi còn được nhấn mạnh trong trận Hổ Lao. Ba người vây đánh viên tướng thiện chiến nhất của Đổng Trác là Lã Bố khiến Bố thua trận bỏ chạy.

Tôn Kiên dưới ngòi bút của La Quán Trung không phải là người nhiệt huyết tận tâm đánh Đổng Trác mà lại là người đầu tiên làm trái lời giao ước với chư hầu. Sau khi bắt được ngọc tỷ truyền quốcLạc Dương, Tôn Kiên nghe theo lời thủ hạ, mưu trở về Giang Đông lập nghiệp lớn, bèn cáo bệnh rút quân. Viên Thiệu được ngầm báo, hậm hực ngăn trở nhưng không được. Đây là nguyên nhân gây xung đột giữa Tôn Kiên với Lưu Biểu – người nghe theo lời Viên Thiệu - đã chặn đường Tôn Kiên khi Kiên đi qua Kinh châu. Xung đột đó là nguyên nhân của trận Tương Dương không lâu sau đó.